Trung Quốc trên con đường “xâm chiếm” toàn cầu

22/08/2012

(Petrotimes) - Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2011, Trung Quốc đã đầu tư 859 triệu USD vào châu Âu trong các lĩnh vực phi tài chính, tăng 99,3% so với năm 2010; trong cùng thời gian họ mua số trái phiếu chính phủ EU trị giá 50-60 tỉ USD; chưa kể khoản cho vay được hứa 1 tỉ USD đối với các nước Caribê. Có thể nói chưa bao giờ sức mạnh kim tiền của Trung Quốc được thể hiện bằng lúc này… Và cũng chưa bao giờ người châu Âu bắt đầu thận trọng hơn với Trung Quốc bằng lúc này bởi đằng sau những thương vụ đầu tư còn là những toan tính chính trị mang màu sắc thôn tính!

Đổ vốn vào châu Âu

Tình thế nợ nần chồng chất hiện tại khiến EU khát tiền nghiêm trọng càng giúp Trung Quốc có điều kiện thâm nhập sâu hơn vào châu Âu. Mà Trung Quốc lại đang thừa tiền. Kho dự trữ ngoại hối Trung Quốc đã tăng thêm 350 tỉ USD trong 6 tháng đầu năm 2011, đạt tổng cộng 3,2 ngàn tỉ USD. Nhiều nước châu Âu bức bách tài chính đang phải muối mặt “xin tiền” cứu trợ từ Trung Quốc. Thượng tuần tháng 9/2011, Lâu Kế Vĩ, Chủ tịch Công ty đầu tư Trung Quốc (CIC – một trong những nguồn quỹ đầu tư tài chính lớn nhất thế giới), đã đến Rome để nghe Bộ trưởng Tài chính Italia Giulio Tremonti “thuyết trình” về kế hoạch vay.

Cuối tháng 8/2011, một phái đoàn Italia cũng sang Bắc Kinh bàn chuyện “vay nóng” nhằm giúp Italia giải quyết được phần nào gánh nợ 1,9 ngàn tỉ euro. Và trong chuyến công du Bắc Kinh năm 2010, Thủ tướng Tây Ban Nha José Luis Rodriguez Zapatero nói rằng, ông hy vọng Trung Quốc mua công trái nước mình để Madrid tránh được bóng ma phá sản. Trung Quốc đã mua số công trái Tây Ban Nha trị giá 400 triệu euro vào tháng 7/2010 nhưng Tây Ban Nha vẫn còn khát tiền.

Tại Hy Lạp, quốc gia khốn đốn nhất EU, Bộ trưởng nhà nước nước này Haris Pamboukis đã chẳng ngượng mồm khi nói: “Sự giúp đỡ của những người bạn Trung Quốc thật là may mắn cho chúng tôi!” – như một phản hồi nhẹ nhõm trước lời hứa mang đến số hợp đồng làm ăn trị giá hàng tỉ USD trong chuyến kinh lý Athens tháng 9/2011 của Thủ tướng Ôn Gia Bảo. Tại Italia, Công ty Tàu nhà nước Trung Quốc Cosco (China Ocean Shipping – “Trung Quốc Viễn Dương”) đang tham gia dự án mở rộng cảng Napoli; trong khi Công ty Du lịch - vận chuyển hàng hóa HNA (Hải Nam, Trung Quốc) đang đàm phán việc xây một cảng hàng không tại Bắc Italia...

Cuộc họp thượng đỉnh Trung Quốc - EU tháng 2/2012 tại Bắc Kinh

Toàn cảnh, theo tờ Financial Times Deutschland, Trung Quốc đã tăng hơn gấp ba mức độ đầu tư tài chính vào châu Âu kể từ 2007 đến nay; và với thảm cảnh châu Âu ngập trong nợ công, Trung Quốc càng sẵn sàng “mở rộng cánh tay giúp đỡ” – như phát biểu của Thủ tướng Ôn Gia Bảo tại Diễn đàn kinh tế thế giới tổ chức ở Đại Liên (Liêu Ninh) ngày 14/9/2011. Thật ra không phải đợi đến lúc châu Âu lún ngập trong nợ Trung Quốc mới đổ bộ vào EU mà họ đã thâm nhập khu vực này từ vài năm qua.

Đầu năm 2011, Phó thủ tướng Lý Khắc Cường đã thân chinh đến Tây Ban Nha, Anh và Đức với loạt cam kết trong đó có loạt bản ghi nhớ hợp đồng trị giá 7,5 tỉ USD với nước này; đặc biệt thương vụ mua số cổ phần 7,1 tỉ USD trong công ty dầu khí lớn nhất Tây Ban Nha Repsol). Bồ Đào Nha, Italia, Hy Lạp và Tây Ban Nha hiện chiếm 30% vốn đầu tư của Trung Quốc tại châu Âu trong khi các nước Đông Âu chiếm 10%. Chỉ từ tháng 10/2010 đến tháng 3/2011, các công ty và nhà băng Trung Quốc đã đổ vào châu Âu 64 tỉ USD (chiếm hơn ½ tổng vốn đầu tư Trung Quốc vào châu Âu kể từ đầu năm 2008). Dự báo, đầu tư Trung Quốc vào châu Âu có thể tăng đến 1 ngàn tỉ USD vào năm 2020…

Lợi dụng tình hình suy thoái

Ủy viên EU Antonio Tajani nói về làn sóng đầu tư Trung Quốc vào EU: “Đã đến lúc trang bị phòng cháy trước khi căn nhà bị thiêu”!

Châu Âu chẳng còn cách nào khác khi phải mở rộng cửa cho nguồn đầu tư Trung Quốc, từ nhà nước đến tư nhân. Quả là “chua xót” khi một công ty vận tải thành lập từ năm 1899 như Manganese Bronze Holdings PLC (nơi nổi tiếng với những chiếc taxi đen thiết kế theo phong cách cổ của Anh) bây giờ một phần đã thuộc sở hữu Công ty Geely (Cát Lợi khống cổ tập đoàn), nơi hiện cũng sở hữu Hãng xe Volvo của Thụy Điển. Trong khi đó, CIC hiện chiếm 1/3 cổ phần trong Tập đoàn Bất động sản Songbird Estates (nơi quản lý Canary Wharf Group, công ty bất động sản số một London).

Ngân hàng Trung ương Anh dù chưa thuộc về tay Bắc Kinh nhưng nó đang bị vây kín bởi các đối thủ ngân hàng Trung Quốc khi họ mua hoặc thuê khoảng 28.000m² diện tích văn phòng kể từ khi khủng hoảng kinh tế bùng nổ. Ngân hàng Trung Quốc (Bank of China), có mặt tại London từ năm 1929, gần đây đã chuyển trụ sở tại nơi có thể nhìn xuống cái “chóp đầu” của Ngân hàng Trung ương Anh. Và tại King William Street, người ta đang xây dựng trụ sở mới cho ICBC (Trung Quốc công thương ngân hàng)... Với nhiều nước châu Âu khác, làn sóng nhuộm đỏ cũng xuất hiện. Saab Automobile AB – hãng xe hơi tên tuổi có mặt từ năm 1937 – nay thoi thóp chờ chiếc phao cứu sinh Trung Quốc.

Ngày 7/9/2011, Saab đã đệ đơn xin bảo hộ tránh phá sản lần thứ hai trong vòng chưa đầy 3 năm, hy vọng còn sống lay lắt để chờ Bắc Kinh chuẩn y thương vụ sáp nhập trị giá 235 triệu euro ký hồi tháng 6/2011 với Pang Da Automobile (Bàng Đại khí mậu tập đoàn) và Zhejiang Youngman Lotus Automobile (Chiết Giang Thanh niên Liên hoa tập đoàn)… Victor Meijers, người Hà Lan và là đối tác nước ngoài duy nhất trong DeHeng Law Offices (Đức Hằng luật sư sự vụ sở - một trong những hãng luật lớn của Trung Quốc), cho biết mình liên tục nhận được yêu cầu hỗ trợ tư vấn pháp lý từ các công ty châu Âu đang gặp khó khăn muốn tìm nguồn vốn Trung Quốc…

Có thể nói, nhịp chân đổ bộ rầm rập với khí thế của kẻ có tiền Trung Quốc đang vang khắp hang cùng ngõ hẻm châu Âu. Mực chưa ráo ở bản hợp đồng này đã lại xuất hiện những cái bắt tay sáp nhập khác. “Chúng tôi cần mua một công ty thực phẩm nằm trong top 3 châu Âu” – phát biểu của Vương Tông Nam, Chủ tịch Công ty Quang Minh thực phẩm (Bright Food Group), trong một chuyến thăm dò thị trường EU. Đầu tư từ các công ty Trung Quốc vào châu Âu đạt tổng cộng 853 triệu USD từ năm 2003 - 2005 đã tăng đột biến lên 43,9 tỉ USD từ năm 2008 - 2010. Tổng quát, các công ty Trung Quốc đang kiểm soát 118 doanh nghiệp châu Âu. Giữa năm 2011, Lenovo (Liên Tưởng tập đoàn) đã đồng ý mua 37% Medion AG (hãng máy tính - điện tử tiêu dùng của Đức). Đó là chưa kể những thương vụ sáp nhập nhỏ chẳng hạn mua một hãng thuốc lá Czech; một hãng thuốc tây Hà Lan hay một nhà sản xuất gỗ Anh.

Trong cuộc thăm dò năm 2009, 1/3 công ty lớn Trung Quốc cho biết họ có làm ăn ở EU. Sự hiện diện sức mạnh kim tiền Trung Quốc tại châu Âu còn thể hiện ở nhiều dạng thức khác. Tại thành cổ Prato gần Florence (Italia), Trung Quốc đang xây một “căn cứ đổ bộ” gồm 4.800 công ty với số vốn 2 tỉ euro cùng 40.000 công nhân người Hoa. Tại Kalmar (Thụy Điển), Trung Quốc đang lên kế hoạch xây một trung tâm buôn sỉ rộng 70.000m² chuyên bán hàng hóa Trung Quốc. Tại Kista (Thụy Điển), Hãng viễn thông khổng lồ Hoa Vi (Huawei) đã lập một trung tâm R&D ngay sát tổng hành dinh Hãng Ericsson với 280 kỹ sư của mình trong đó có 200 kỹ sư lôi kéo từ Ericsson sang…

Canh bạc chính trị

Với Trung Quốc, cánh cửa vào châu Âu dường như dễ chịu hơn so với Mỹ, không chỉ bởi EU đang khẩn cấp cần tiền mà chính sách cho đầu tư nước ngoài của họ cũng khá lỏng lẻo. Điển hình, tập đoàn viễn thông điện tử Hoa Vi hiện vẫn bị cấm cửa trong những thương vụ sáp nhập tại Mỹ (bị khước từ thương vụ mua 3Leaf Systems vào đầu năm 2011) nhưng vẫn được trải thảm đỏ tại EU. Ở châu Âu, Trung Quốc, cho đến thời điểm này, gần như chẳng bao giờ bị làm khó bởi những trường hợp tương tự như hồi năm 2005 khi CNOOC (Trung Quốc hải dương thạch du) bị chặn đứng việc mua hãng dầu khí Mỹ Unocal. Tuy nhiên, những chi tiết bất thường trong chiến lược “tẩu xuất khứ” của Trung Quốc tại châu Âu đã khiến bắt đầu nảy sinh tâm lý ngờ vực và dè chừng.

Có thể thấy Trung Quốc đang có một chiến lược được thiết kế theo bài bản chính trị khi bỏ vốn vào canh bạc kinh tế châu Âu. Theo một báo cáo 16 trang, những địa điểm Trung Quốc đang đầu tư mạnh hiện là các nước nằm ngoại vi châu Âu; và trong hầu hết trường hợp, việc bỏ tiền giải cứu không thuần túy mang tính hỗ trợ kinh tế. Việc Ngân hàng phát triển Trung Quốc chỉ giúp Serbia giải bài toán nợ với điều kiện họ “thu được” một con cầu bắc ngang Danube là một ví dụ. Tương tự, tháng 6/2010, Trung Quốc chỉ đồng ý mua công trái Hy Lạp với điều kiện nước này cho họ thuê cảng Piraeus trong 35 năm đồng thời Athens phải mua tàu Trung Quốc… Tại sao phải tập trung mạnh vào ngoại vi châu Âu và đặc biệt các nước nhỏ Đông Âu, thay vì xoáy vào các nước có nền kinh tế chắc chắn hơn (đủ khả năng trả nợ) ở trung tâm châu Âu?

EU không chỉ là thị trường hấp dẫn của giới đầu tư Trung Quốc mà còn là nơi “tập kết” lý tưởng của hàng giả từ Hoa lục

Hội đồng quan hệ đối ngoại châu Âu đã đưa ra lời giải. Việc Trung Quốc vuốt ve các nước nhỏ Đông Âu sẽ giúp họ xây dựng được quan hệ sâu và nhờ đó có thể đạt được những lợi ích đầu tư kinh tế lẫn chính trị, khi gián tiếp dùng và thông qua những quân cờ nhỏ tạo được sức ép ảnh hưởng đối với các nước lớn khác trong EU. Trong một bài báo về sự hiện diện Trung Quốc tại châu Âu, tác giả Vivian Ni viết: “Người ta tin rằng nhiều thương vụ đầu tư của Trung Quốc không chỉ xuất phát từ lợi ích kinh tế mà còn là lợi ích ngoại giao và địa chính trị”. Đơn cử cho yếu tố địa chính trị là trường hợp trùm bất động sản Hoàng Nộ Ba (thuộc Trung Khôn tập đoàn) đang đề nghị mua một mảnh đất 300km² tại Đông Bắc Iceland với giá một tỉ krona (8,8 triệu USD) để làm “khu nghỉ mát sinh thái”. Điều khiến người ta chú ý là doanh nhân Hoàng (đứng thứ 161 trong danh sách những người giàu nhất Trung Quốc của Forbes) có chân trong Bộ Tuyên truyền Trung ương lẫn Bộ Xây dựng Trung Quốc, cũng như chi tiết về vị trí chiến lược của Iceland, nơi nằm ở điểm “nhạy cảm” giữa châu Âu và Bắc Mỹ...

Phản hồi trước phát biểu của Thủ tướng Ôn Gia Bảo tại Diễn đàn kinh tế thế giới ngày 14/9/2011, nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, chiến dịch đầu tư kinh tế của Bắc Kinh vào Eurozone là “có liên quan đến các mục tiêu chiến lược và chính trị”. Hạ Minh (Xia Ming), Giáo sư chính trị học thuộc City University (New York), nói rõ hơn: “Hy Lạp đóng một vai trò chiến lược quan trọng tại Địa Trung Hải xét ở góc độ chính trị, kinh tế lẫn quân sự. Với tư cách thành viên EU, Hy Lạp giúp tiếp cận khu vực Eurozone; chưa kể việc nước này cũng là thành viên NATO. Biên giới Hy Lạp tiếp giáp với những nước nằm trong bán đảo Balkan và còn dẫn đến Trung Đông và Tây Âu. Lâu nay nhiều hoạt động chiến lược quan trọng, chẳng hạn hợp tác giữa lực lượng không quân và hải quân các nước đều xuất phát từ đó”. Theo cùng cách, Italia cũng có vị trí chiến lược tương tự và thậm chí mức độ ảnh hưởng mạnh hơn Hy Lạp, nơi có thể sử dụng như một bàn đạp tiến sâu vào cựu lục địa và từng bước cách ly khối Eurozone khỏi ảnh hưởng Mỹ - Giáo sư Hạ nhấn mạnh - một quan điểm được Nicholas Consonery thuộc Nhóm nghiên cứu Á - Âu (Washington DC) chia sẻ...

Còn một vấn đề khác không thể không nhắc. Đó là sự thiếu minh bạch của các công ty Trung Quốc. Ủy viên EU đặc trách công nghiệp kiêm Phó chủ tịch Hội đồng châu Âu - Antonio Tajani (Italia) - cùng một số viên chức EU tại Tây Ban Nha, Italia và Pháp đã chẳng giấu giếm khi nói rằng, các công ty Trung Quốc mua doanh nghiệp châu Âu cốt để ăn cắp kỹ thuật. Bày tỏ việc muốn thành lập một tổ chức tương tự Ủy ban Giám sát đầu tư nước ngoài Hoa Kỳ, Antonio Tajani nói rằng: “Đã đến lúc trang bị phòng cháy trước khi căn nhà bị thiêu”, rằng: “Chúng tôi muốn biết chắc ai đang đầu tư vào châu Âu và tại sao?”.

Có những vụ không khỏi không khiến đặt câu hỏi là nếu không có một thế lực nào đó bí mật ủng hộ tài chính thì làm sao các công ty Trung Quốc có thể giành thầu với giá chẳng ai có thể ngờ, như vụ một công ty vô danh tiểu tốt tên Tianjin Xinmao S&T Investment Corp (Thiên Tân hâm mậu khoa kỹ tập đoàn) thắng thầu thương vụ mua hãng cáp quang Hà Lan Draka với giá hơn 1,3 tỉ USD, gấp đôi giá trị thị trường công ty này và cao hơn 20% giá bỏ thầu gần sát nhất của một đối thủ châu Âu (Prysmian SpA của Italia)! Điều gây lo ngại ở chỗ, Draka có một chi nhánh chuyên sản xuất cáp quang quân sự cho một số nước phương Tây trong đó có (Hải quân) Mỹ. Một nhóm ủy viên EU dọa ngăn cản thương vụ trên nhưng làm thế nào được khi mà Chính phủ Hà Lan đã chẳng phản đối và châu Âu không có một ban, bộ giám sát các thương vụ nhạy cảm liên quan an ninh quốc phòng. Cuối cùng, chẳng hiểu sao, đầu năm 2011, Thiên Tân hâm mậu tuyên bố bỏ cuộc vụ thầu Draka…

Những chi tiết liên quan thói “láu cá” và “lưu manh” cố hữu của bản chất Trung Quốc trong làm ăn bắt đầu dẫn đến tâm lý cảnh giác đang lan rộng. Ít nhất nó cũng đã thể hiện ở một cuộc thăm dò vào tháng 3/2011 do BBC tổ chức, cho thấy đa số người Đức, Italia và Pháp đều nhìn Trung Quốc bằng cặp mắt tiêu cực, với tỉ lệ cao hơn so với cuộc thăm dò tương tự vào năm 2005…

(Xem tiếp kỳ sau)

Lư Trung

(Năng lượng Mới số 148, ra thứ Ba ngày 21/8/2012)

http://www.petrotimes.vn/news/vn/quoc-te/trung-quoc-tren-con-duong-xam-chiem-toan-cau.html

Trung Quốc trên con đường 'xâm chiếm' toàn cầu (Kỳ 2)

27/08/2012

(Petrotimes) - Trong cuộc họp thượng đỉnh tháng 7/2012, Bắc Kinh đã hứa cho châu Phi vay 20 tỉ USD trong 3 năm tới, gấp đôi định mức cách đây 3 năm. Sự ào ạt đổ bộ vào châu Phi của Trung Quốc chẳng còn là chuyện mới nhưng “Lục địa đen” bây giờ đã bắt đầu nhìn lại những gì họ được và mất khi mở cửa rước Trung Quốc vào…

>> Trung Quốc trên con đường “xâm chiếm” toàn cầu (Kỳ 1)

Bài 2: Bữa tiệc châu Phi bắt đầu tàn?

Mãnh lực kim tiền

Theo Washington Post (12/8/2012), từ năm 2004-2010, Trung Quốc đã cho ít nhất 7 nước châu Phi vay với tổng cộng 14 tỉ USD. Khoảng 14% đầu tư nước ngoài của Trung Quốc đang chảy vào châu Phi với 22% trong số đó thuộc lĩnh vực sản xuất và 29% thuộc khoáng sản - dầu hỏa. Xuất khẩu từ châu Phi sang Trung Quốc - chủ yếu là nguyên liệu thô và dầu - đã tăng từ 5,6 tỉ USD năm 2000 lên 93,2 tỉ USD năm 2011. Ở chiều ngược lại, châu Phi nhập hàng Trung Quốc nhiều hơn so với bất kỳ nước nào khác. Mậu dịch song phương Trung Quốc - châu Phi năm 2011 đã tăng 1/3, đạt 166,3 tỉ USD, gấp 16 lần so với thời điểm năm 2000. Hiện có khoảng 750.000 - 850.000 người Trung Quốc, với hơn 13.000 doanh nghiệp và hơn 1 ngàn tỉ USD nguồn vốn, đang “đậu” ở “đất lành” châu Phi. Tính đến giữa năm 2012, Trung Quốc đã đầu tư 45 tỉ USD vào “Lục địa đen”. Từ năm 2009, Trung Quốc đã qua mặt Mỹ để trở thành đối tác thương mại lớn nhất của châu Phi...

Trung Quốc phủ sóng đầu tư khắp “Lục địa đen” (ghi nhận của Hãng tin Straford, tháng 8/2012)

Bên cạnh làm ăn, Trung Quốc cũng tăng cường xây dựng quyền lực mềm tại châu Phi. Theo New York Times (16/8/2012), những tờ báo có lượng phát hành lớn nhất Kenya hiện đều chứa đầy bài viết của… Tân Hoa Xã, trong khi khán giả truyền hình Kenya bắt đầu “ngộp thở” với “tin tức quốc tế” từ đài CCTV (Truyền hình Trung ương Trung Quốc) hoặc đài CNC World mà Tân Hoa Xã mới thành lập ở nước này. Trên làn sóng phát thanh, đài China Radio International cũng phát sóng liên tục để phục vụ cộng đồng người Hoa làm ăn ở Kenya. “Phải nói là chỉ mù mới không thấy sự đổ bộ của truyền thông Trung Quốc vào Kenya” - phát biểu của Eric Shimoli, biên tập viên hàng đầu của The Daily Nation (tờ báo phổ biến nhất Kenya), nơi đã trở thành đối tác của Tân Hoa Xã vào năm 2011. Vấn đề đáng chú ý ở chỗ không chỉ thâm nhập hệ thống báo chí tuyên truyền bản địa, Trung Quốc còn thao túng thông tin bằng nhiều trò, chẳng hạn, họ cho Ethiopia vay 1,5 tỉ USD (!) để phục vụ công tác huấn luyện nhằm ngăn chặn các website, kênh truyền hình và đài phát thanh nào “không phục vụ lợi ích quốc gia” của Chính phủ Ethiopia...

Dáng dấp thực dân kiểu mới

Câu hỏi đang được đặt ra là Trung Quốc đã làm gì đối với châu Phi? Họ mang đến sự thịnh vượng hay tàn phá và bòn rút tài nguyên “Lục địa đen”? Ở góc độ người dân (chứ không phải cấp chính phủ mà không ít trong số đó đã bán đứng đất nước mình cho quyền lợi cá nhân), người châu Phi đang ngày càng kinh hãi Trung Quốc. “Giá trị” Trung Quốc đối với họ thật mỏng manh ở nhiều phương diện. Một bệnh viện mới xây ở Luanda, thủ đô Angola, do Trung Quốc thầu, đã phải đóng cửa chỉ sau vài tháng khai trương. Một tuyến đường Trung Quốc xây từ Lusaka (thủ đô Zambia) đến thị trấn Chirundu, dài 130km, đã bị “trôi tuột” sau vài cơn mưa lớn. Những dấu chỉ “đặc thù” của một Trung Quốc dối trá và “ăn xổi ở thì” không dừng lại tại đó, tương tự cung cấp làm ăn bất chấp như vô vàn trường hợp xảy ra ngay tại chính nước họ, chẳng hạn việc Tập đoàn Dầu khí Sinopec khoan dầu tại một công viên quốc gia của Gabon hoặc một công ty dầu Trung Quốc tạo ra những “hồ” đầy dầu tràn tại Sudan.

Bộ trưởng Môi trường Zimbabwe từng nói rằng, các tập đoàn Trung Quốc “hoạt động hệt như bọn makorokoza” - từ mỉa mai ám chỉ bọn đào vàng lậu. Với những công nhân bản địa làm việc cho công ty Trung Quốc, vấn đề an toàn lao động chỉ là một “khái niệm vớ vẩn”. Phải nói là chỉ khi bị lên án lắm các công ty khai thác tại vành đai mỏ đồng ở Zambia mới chịu cấp mũ bảo hiểm lao động cho công nhân và điều này chỉ được thực hiện sau 2 năm. Tại các mỏ này, hệ thống thông gió hoạt động cực tệ và những tai nạn chết người gần như xuất hiện mỗi ngày!

Để tránh bị điều tiếng, giới chủ Trung Quốc chơi trò hối lộ giới chức liên đoàn địa phương và thường xuyên đưa họ đi “tham quan” tại các ổ massage tại Hoa lục. Khi vụ việc bê bối nào phải ra tòa, nhân chứng thường đột ngột vắng mặt. Ngày 15/10/2010, hai viên chức công ty Trung Quốc thậm chí còn vãi súng bắn 13 thợ khai thác mỏ Zambia khi họ cùng công nhân bản địa biểu tình lên án điều kiện làm việc tồi tệ tại mỏ than Collum tại thị trấn Sinazongwe. Vụ việc nghiêm trọng thế mà công tố viên Zambia đã hủy hồ sơ kiện vào năm 2011! Sự kiện khiến người dân bản địa trở nên căm hận tột độ. Tại thị trấn Newcastle ở Nam Phi, các hãng dệt Trung Quốc chỉ trả lương khoảng 200 USD/tháng. Khi liên đoàn lao động địa phương phản đối và đề nghị đóng cửa, giới chủ Trung Quốc phớt lờ và giả vờ không biết tiếng Anh…

Tàn phá tất cả những gì có thể

Không chỉ tàn phá môi trường, Trung Quốc còn thao túng thị trường địa phương. Cuộc đổ bộ của giới thương nhân Trung Quốc đến châu Phi đã làm hàng loạt thị trường địa phương điêu đứng bởi hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc. Chẳng phải tự nhiên mà Dar es Salaam, thành phố lớn nhất Tanzania, đã ban lệnh cấm người Trung Quốc bán hàng ngoài chợ. Đầu năm 2011, Chính phủ Tanzania nói rằng, họ chỉ đón chào giới đầu tư Trung Quốc chứ không phải “những kẻ bán hàng rong hoặc bọn đánh giày”. Và nữa, những giá trị xã hội cộng đồng châu Phi đã bị Trung Quốc tàn phá tan nát. Thói ăn gian nói dối, trò phỉnh gạt lưu manh và thủ đoạn hối lộ bỗng phát triển như dịch tại nhiều nước châu Phi - nơi có dấu chân in đậm của anh thực dân Tàu.

Công nhân Trung Quốc tại Dự án đập Merowe, Sudan

Với cung cách như vậy, tại sao Trung Quốc vẫn có thể đặt chân đến châu Phi? Vấn đề quan trọng ở đây là Bắc Kinh đã thành công trong việc dùng lá bài chính trị. Tại nhiều nước châu Phi vốn dĩ bị LHQ và phương Tây chỉ trích về dân quyền - xã hội, Trung Quốc đã xuất hiện như một đồng minh biết “cảm thông” và “chia sẻ”. Bắc Kinh đã cho vài nước châu Phi thấy chỉ mình mới là “bạn thật sự” của họ. Cộng với việc dấm dúi hối lộ cho giới chức cấp cao sở tại, thế là Trung Quốc được mời vào.

Như được kể trong The Economist, chỉ hai tuần sau khi lực lượng quân đội trung thành của giới chức lãnh đạo Guinea chặt đầu ít nhất 150 người chống đối, một hợp đồng khai thác dầu và khoáng sản trị giá khoảng 7 tỉ USD đã được ký giữa Trung Quốc và Guinea. Cần biết, nhân vật lãnh đạo Guinea, Đại úy Moussa Dadis Camara, đã bị cộng đồng quốc tế chỉ trích mạnh bởi hành động điên loạn giết chóc phe đối lập. Pháp - vốn là đồng minh truyền thống - đã “nghỉ chơi” Guinea cách đây vài năm, tương tự Liên minh châu Âu. Ngay tại châu Phi, các tổ chức Lục địa đen cũng lên án Guinea. Mohammed Ibn Chambas thuộc tổ chức Cộng đồng kinh tế các nước Tây Phi (ECOWAS) đã lên tiếng rằng, Guinea bắt đầu rơi vào chế độ độc tài. Tương tự, Trung Quốc cũng bắt tay với Sudan bất chấp nước này bị thế giới lên án gay gắt kể từ vụ thảm sát man rợ tại Darfur khiến cả chục ngàn người bị chết.

Châu Phi bắt đầu nhìn lại

Dù được ủng hộ bởi chính phủ sở tại nhưng công cuộc chinh phục và “mở rộng bờ cõi” tại châu Phi của Trung Quốc đã bắt đầu gặp không ít khó khăn. Một số chính phủ châu Phi, với sức ép tăng mạnh bởi dư luận trong nước, cũng phải tỏ ra thận trọng hơn với Trung Quốc. Năm 2009, Angola đã chặn đứng vụ đấu thầu 1,3 tỉ USD của 2 công ty dầu khí Trung Quốc (CNOOC và SINOPEC) trong việc giành 20% cổ phần một dự án khai thác dầu. Đây là cú vỗ mặt đau điếng đối với Trung Quốc, nơi mua 18% dầu từ Angola, nguồn dầu nước ngoài lớn nhất của Bắc Kinh. Vài ngày trước vụ Angola, Chính phủ Tripoli (Libya) cũng phủ quyết thương vụ 462 triệu USD của SINOPEC trong kế hoạch thâu tóm công ty dầu bản địa Venerex Energy Inc. Đối với các đảng phái đối lập tại châu Phi, quan điểm bài Hoa đang là một trong những lá bài trọng yếu. Điều đó cho thấy tình cảm của cộng đồng xã hội châu Phi dành cho Trung Quốc đang mai một dần, nếu không nói thậm chí đã chuyển sang thái độ thù nghịch, đặc biệt ở các nước Nam châu Phi. Báo chí châu Phi bắt đầu viết về tình trạng nước mình bị “bắt làm con tin” bởi Trung Quốc. Phải nói là tại một số nước, người bản địa đã bị hất ra hoàn toàn khỏi “bàn ăn” kinh doanh. Ethiopia chẳng hạn, 2/3 công ty Trung Quốc hiện diện tại đây đều là nhà sản xuất.

Các phương tiện truyền thông của Trung Quốc phủ sóng toàn cầu

Với Trung Quốc, chẳng nơi đâu dễ hốt tiền bằng châu Phi, nơi yếu tố chính trị dân chủ còn lỏng lẻo, nơi khả năng cạnh tranh còn yếu kém, nơi tinh thần kinh doanh còn sơ khai như thời văn hóa bộ lạc. Sự mất trắng chủ quyền bởi bị cưỡng chiếm ngay trong nhà mình đã khiến người châu Phi trở nên hoang mang hơn bao giờ hết. Cụ thể, dư luận Nam Phi đã bắt đầu nói, với tâm trạng lo ngại, về việc Ngân hàng Thương mại - Công nghiệp Trung Quốc (ICBC) mua 20% cổ phần trong Standard Bank - nhà băng chủ yếu ở Nam Phi và cũng là nhà băng lớn nhất “Lục địa đen” xét về vốn, nơi bắt đầu cho lập tài khoản bằng nhân dân tệ! Người ta cũng bắt đầu “có quyền” nghi ngờ về sự tử tế của Trung Quốc, khi mà gần như tất cả các chương trình cho vay của Bắc Kinh đều kèm điều kiện phải mở cửa cho các tập đoàn xây dựng Trung Quốc giành thầu.

Sự nghi hoặc lòng “nhân từ” của Trung Quốc càng có cơ sở khi báo chí châu Phi lật tẩy một số tình tiết bí mật, như vụ Chính phủ Bắc Kinh bí mật cấp học bổng để học tại Trung Quốc cho con cháu của 9 viên chức cấp cao Nambia trong đó có con gái của ngài đương kim Tổng thống Hifikepunye Pohamba và hai người nhà của ngài cựu Tổng thống Sam Nujoma. Các ý kiến chỉ trích tin rằng, đảng cầm quyền Swapo của Nambia đã bị Trung Quốc mua đứt. Báo chí địa phương còn phanh phui thêm rằng, một công ty Trung Quốc đã “bôi trơn” bằng cách hối lộ hàng triệu USD để giành được gói thầu 55,3 triệu USD việc bán máy quét (scanner) cho cơ quan nhà nước Nambia. Vụ việc có phần nhạy cảm ở chỗ, Hồ Hải Phong, quý tử của Chủ tịch Hồ Cẩm Đào, từng ngồi ghế điều hành hãng sản xuất máy quét trên! Một cáo buộc khác cho biết thêm, một hãng vũ khí Trung Quốc cũng tuồn 700.000 USD cho tướng Martin Shalli, nguyên Tư lệnh trưởng Quân đội Nambia...

Trước khi các chính quyền châu Phi thật sự có động tác mạnh mẽ, dứt khoát thật sự đối với sự giảm thiểu khả năng thao túng và khống chế “Lục địa đen” trên cả bình diện kinh tế lẫn chính trị, thời điểm hiện tại, người dân châu Phi đã có những phản hồi nhất định, dù tiêu cực. Hàng loạt vụ bắt cóc người Trung Quốc xảy ra tại Sudan và Ai Cập gần đây là những ví dụ. Cuối tháng 4/2012, khi Tổng thống Nam Sudan, Salva Kiir Mayardit, kinh lý Bắc Kinh, Trung Quốc đã hứa tài trợ 8 tỉ USD cho phát triển hạ tầng, kèm theo một thông điệp của Phó thủ tướng Lý Khắc Cường: Nam Sudan phải hứa bảo vệ tốt công nhân Trung Quốc. Điều đó cho thấy, vấn đề an ninh đối với người Trung Quốc tại “Lục địa đen” bắt đầu trở nên quan trọng. Châu Phi chẳng còn là “đất lành” để Trung Quốc đến vơ vét cạn kiệt rồi đối xử với bản địa ra sao thì ra. Từ đầu năm 2007 đến tháng 2/2012, có ít nhất 14 vụ bắt cóc khiến 15 người chết đã xảy ra đối với người Trung Quốc ở nước ngoài. Có thể tất cả đều là những vụ hình sự thuần túy nhưng điều đó cũng vẫn cho thấy rằng, đối với châu Phi, làn sóng thực dân Trung Quốc đã và tiếp tục tham lam vô độ giành mất miếng bánh của họ; và bây giờ là lúc họ phải đòi lại, bằng cách này hay cách khác…

(Xem tiếp kỳ sau)

Lư Trung

(Năng lượng Mới số 149, ra thứ Sáu ngày 24/8/2012)

http://petrotimes.vn/news/vn/quoc-te/trung-quoc-tren-con-duong-xam-chiem-toan-cau-%28ky-2%29.html

Được đăng bởi nguoilotgach